اثر تنش خشکی و کود نیتروژن بر عملکرد دانه وکارایی زراعی مصرف نیتروژن گندم (triticum aestivum l.) رقم سیروان در شرایط استان فارس

در این پژوهش اثر سطوح کود نیتروژن (صفر، 75، 150، 225، 300 و 375 کیلوگرم در هکتار) و آبیاری [آبیاری مطلوب (بدون تنش)، قطع آبیاری در مراحل ظهور سنبله و پر شدن دانه و شرایط دیم] بر عملکرد دانه و صفات زراعی گندم رقم سیروان در سال های زراعی 93-1392 و 94-1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کارایی زراعی مصرف نیتروژن، بهره­وری آب، عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط دیم کاهش و میزان پروتئین دانه افزایش داشت. عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در شرایط دیم به میزان 67 و 58 درصد در سال اول و 75 و 65 درصد در سال دوم کمتر از تیمار آبیاری مطلوب بود. حداکثر مقدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به­ترتیب از تیمارهای 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در شرایط بدون تنش بدست آمدند. این مقادیر برای سال اول به­ترتیب 5681 و 11950 کیلوگرم در هکتار و برای سال دوم 4545 و 10158 کیلوگرم در هکتار بود. قطع آبیاری در مراحل ظهور سنبله و پر شدن دانه با کاهش وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک و افزایش میزان پروتئین دانه در هر دو سال همراه بود. مصرف نیتروژن تا حد بهینه (150 کیلوگرم در هکتار) در هر دو سال تاثیر مثبتی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و بهره­وری آب داشت، ولی این اثر در شرایط آبیاری مطلوب و تنش متفاوت بود، به­طوری­که با افزایش شدت تنش، از تاثیر مثبت نیتروژن کاسته شد. حداکثر مقدار بهره­وری آب از تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تیمار قطع آبیاری در زمان ظهور سنبله (به ترتیب 815 و 672 کیلوگرم در مترمکعب در سال اول و سال دوم) بدست آمد. کارایی زراعی مصرف نیتروژن در اثر افزایش مصرف نیتروژن، کاهش یافت و در تیمار 375 کیلوگرم در هکتار به کمترین مقدار خود رسید. تیمار 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تیمار قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه دارای بیشترین کارایی زراعی مصرف نیتروژن در هر دو سال آزمایش بود (به ترتیب 5/20 و 19 کیلوگرم در کیلوگرم در سال اول و سال دوم). در مجموع در شرایط آبیاری مطلوب مقادیر 4/211 و 3/195 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (به ترتیب برای سال اول و سال دوم) و در شرایط دیم مقادیر 1/144 و 5/138 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (به ترتیب برای سال اول و سال دوم) به عنوان مقادیر بهینه نیتروژن برای گندم رقم سیروان در منطقه اجرای آزمایش تعیین شد.